Sagdyn bolaýyn diýseňiz…
Sagdyn durmuş ýörelgesi saglygy gowulandyrmaga we bedende patologiki hadysalaryň öňüni almaga gönükdirilen çäreleriň toplumydyr. Sagdyn durmuş ýörelgeleriniň berjaý edilmegi adamyň ömrüniň dowamlylygyny uzaldyp, immunitetini has-da ýokarlandyrýar. Sagdyn durmuşyň esaslary dogry iýmitlenmekden, fiziki işjeňlikden, zyýanly endiklerden daş durmakdan, arassaçylyk düzgünlerini berjaý etmekden ybaratdyr. Şunda, ýagny, dogry iýmitlenmekde tagam beriji serişdeleri, tagamy güýçlendirijileri, ýagly iýmitleri, boýaglary we konserwantlary ulanmakdan gaça durmaly.
Aç gezmek ýa-da artykmaç iýmek bularyň ikisi-de özüňizi duýşuňyza erbet täsir eder. Gündelik ýokumlylygyň mukdaryny 1700 — 1900 kilokaloriýa derejesinde saklamaga çalyşmaly. Günüň dowamynda 1,5 — 2 litr möçberinde arassa suw içmek maslahat berilýär. Iýmitiňizdäki süýji önümlerini azaldyň. Ter gök önümlerini we guradylan miweleri köpräk ulanmaly. Nahardan soň gezmelemeli, hereketde bolmaly. Gündelik iýmitiňizde et we balyk, gök önümler, miweler, galla, süýt we süýt önümleri bolmaly. Fiziki işjeňligiň ýetmezçiligi madda çalşygynyň peselmegine, daýanç-hereket ulgamynyň kesellerine, ýürek-damar, nerw ulgamlarynyň näsazlyklaryna getirýär. Günde azyndan 1 sagat pyýada ýöremek maslahat berilýär. Ukudan öň arassa howada gezelenç etmek peýdalydyr.
Gündelik işjeňligiňizi artdyrmak üçin irden we günüň ahyrynda ýeňil bedenterbiýe maşklary bilen meşgullanmak has peýdalydyr. Eger-de oturyp işleýän bolsaňyz, arakesmede hökman pyýada gezelenç etmeli. Şahsy arassaçylyk sagdyn durmuş ýörelgeleriniň biridir. Günde azyndan iki gezek dişleriňizi ýuwmaly we tutuş agyz boşlugyna üns bermeli. Bu düzgünleri ýerine ýetirmezlik diňe bir kariýesiň döremegi bilen çäklenmän, iýmit siňdiriş ulgamynyň kesellerine getirip biler.
Öýleriňizi arassa saklamak örän möhümdir, yzygiderli çygly arassalaýyş işlerini geçiriň, tozanyň ýygnanmagynyň öňüni alyň, otaglary her gün ýelejirediň. Zyýanly endikler adam saglygyna uly zeper ýetirýär, bedeniň wagtyndan öň garramagyna we dürli keselleriň döremegine sebäp bolýar. Sagdyn bolmak üçin zyýanly endiklerden daşda durmaly.
Şemşat Egemberdiýewa,
welaýat onkologiýa hassahanasynyň ultrases lukmany.
