Ýeriň emeli hemrasy
Aý takmynan 4,5 mlrd ýyl ozal Ýer planetasynyň emele geleninden birnäçe wagt soňra döräpdir diýlip aýdylýar. Has takygy Aý Ýer planetasy bilen Teý planetasynyň ägirt çaknyşmasy “Gigant çaknyşma” netijesinde döräpdir we Teý planetasynyň bir bölejigi hasaplanýar.
Italýan matematigi Gallileo Gallileý teleskop arkaly aýyň barlygyny ilkinji subut eden adamdyr. 1609-njy ýylda Gallileýiň kömegi bilen Aýyň üstündäki aý daglary , Aýyň ýer ýüzündäki ilkinji kartalary ýüze çykaryldy. Planetolog-professor Maheş Anand hemde hytaýly geologlardan düzülen topar 2020-nji ýylda aýyň üstünde ownujak aýnadan şarlaryň barlygyny subut etdi.
Aýyň dartyş güýji ýer ýüzündäki ummanlara we deňizlere öz täsirini göniden göni ýetirýär. Ummanlarda sowuk we ýyly howa akymlaryň ýüze çykmagy, tolkunlar Aýyň ýere täsir etmegi netijesinde bolýar diýip alymlar subut etdiler.
Aýa ilkinji aýak basan adam Nil Armstrong bolup ol 1969-njy ýyda 2 sagat 31 minut Aýyň üstünde saklanmagy başarypdyr.
Aý özünden hiçhili şöhle bölüp çykarmaýar, ol günüň şöhlesini yzyna serpikdirýär we şonuň netijesinde şöhle saçýan ýaly bolup görünýär.
GUWANJOWA Şirin,
S.A.Nyýazow adyndaky TOHU-nyň Türkmenabat agrosenagat orta hünär
okuw mekdebiniň talyby
