Saglygy goraýyş edaralaryna “emeli böwrek” – Dialog+ enjamy gowşuryldy
Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe “Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýylynda Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasynyň adyndan şeýle enjamlar Mary welaýat Enäniň we çaganyň saglygyny goraýyş merkezine, Ahal welaýatynyň Bäherden etrap hassahanasyna, Aşgabat şäherindäki Enäniň we çaganyň saglygyny goraýyş ylmy-kliniki merkezine, Lebap welaýat köpugurly hassahanasyna, Balkan welaýatynyň Magtymguly etrap hassahanasyna, Daşoguz welaýatynyň Enäniň we çaganyň saglygyny goraýyş merkezine sowgat berildi.
Bu çärälere bagyşlanan dabaralar Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň we welaýatyň saglygy goraýyş edaralarynyň wekilleri, şeýle hem gaznadan bölünip berlen serişdeleriniň hasabyna bejergi alan we saglygyny dikelden çagalar gatnaşdylar.
Täze gelip gowşan enjamlar Germaniýa Federatiw Respublikasynyň «B.Braun» kompaniýasynda öndürildi. Meşhur german kompaniýasynyň döwrebap tehnologiýalar esasynda işlenip taýýarlanylan täze görnüşli emeli böwrek enjamlary dializ bejergisiniň häzirki wagtda mälim bolan ähli görnüşlerini geçirmäge mümkinçilik berýär. Gany ekstrakorporal usulda arassalamak üçin niýetlenen bu enjamlar dowamly böwrek ýetmezçiligi keselinden ejir çekýän näsaglary has täsirli bejermäge, şunuň esasynda olaryň ýaşaýşyny gowulandyrmaga, ömrüniň dowamlylygyny uzaltmaga ýardam edýär.
Gemodializ ( gadymy grek ‘gan’ we ‘aýralyk’) ýiti we dowamly böwrek ýetmezçiligi üçin daşky gany arassalamagyň usulydyr. Gemodializ döwründe gandaky maddalar gemodializ membranasynyň häsiýetlerine, şeýle hem bedenden artykmaç suwuň (ultrafiltrasiýa) bagly bolan diffuziýa we konweksiýa bilen aýrylýar.
Gemodializ böwrekleriň möhüm şertleri ýa-da gandaky toksinleriň howply derejesi, şeýle hem patologiýa üçin bellenilýär. Bular öz içine alýar:
- ýiti we dowamly böwrek ýetmezçiligi;
- pielonefrit;
- ýiti glomerulonefrit;
- suwsuzlyk;
- dürli zäherlenmeler;
- ganyň elektrolit düzümindäki bozulmalar.
Gemodializ döwründe diffuziýa emeli, saýlanyp geçýän membrananyň üsti bilen ýüze çykýar, bir tarapynda näsagyň gany, beýleki tarapynda bolsa dializat ergini bar. Gözenekleriň ululygyna we membrananyň beýleki aýratynlyklaryna baglylykda dürli molekulýar agramly maddalar gandan – natriý, kaliý, karbamidden beloklara (β2-mikroglobulin) aýrylyp bilner. Elektrolitler (natriý, kaliý, kalsiý, hlorid we ş.m.) we uly molekulýar maddalar hem dializat ergininden näsagyň ganyna geçip biler. Şonuň üçin, dializat ergininde näsagyň bedeninde deňagramlylygy saklamak üçin belli bir konsentrasiýa elektrolitler bar we bakterial toksinleriň ýa-da zäherli maddalaryň näsagyň ganyna girmeginiň öňüni almak üçin ýörite arassalanýar. Diffuziýa wagtynda belok bilen baglanyşykly we gidrofobiki zäherli maddalaryň gandan aýrylmaýandygyny bellemelidiris.
Ganyň basyşynyň we dializat ergininiň tapawudy sebäpli konweksiýa şol bir gemodializ membranasy arkaly ýüze çykýar. Gidrofobiki zäherli maddalary aýyrmaga mümkinçilik berýär.
Gemodializ maşynlary göçme (göçme), öýde ýa-da stasionar bolup biler. Funksiýa nukdaýnazaryndan, enjamyň işlemegini üpjün edýän esasy komponent bolan membrananyň tebigaty we meýdany boýunça tapawutlanýar.
Membranalar:
- adaty (ortaça tizlik, gemodializiň ortaça takyklygy);
- ýokary täsirli (ýokary tizlik, ortaça takyklyk);
- ýokary takyklyk (orta tizlik, ýokary takyklyk).
Täze modellerde, dializat ergini hassanyň ýagdaýyna baglylykda düzümini sazlap, enjamyň özi öndürýär.
Ultrafiltrasiýa rolikli nasos tarapyndan döredilen transmembral basyş (ýarym geçiriji membrananyň gan basyşy) sebäpli ýüze çykýar. Häzirki zaman gemodializ maşynlary, zerur mukdarda suwuklygy aýyrmak üçin zerur transmembran basyşyny awtomatiki hasaplaýan elektron bölümler bilen enjamlaşdyrylandyr.
Belläp geçsek, haýyr-sahawat gaznasynyň serişdeleriniň hasabyna welaýatyň çagalarynyň 50-ä golaýynda dürli kesel kesgitlemeleri bilen çylşyrymly operasiýalar üstünlikli geçirildi. Şeýle hem çagalaryň birnäçesi lukmançylyk enjamlary bilen üpjün edildi. Eýýäm birnäçe ýyldan bäri welaýatda hut şu gaznanyň serişdeleriniň hasabyna satyn alnan «Tiz kömek» ulaglary çagalaryň saglygyny goramak ýaly sogaply işe hyzmat edýärler. Lebap welaýat köpugurly hassahanasynda ornaşdyrylan täze enjam bu sahawatly işleriň dowamydyr. Indi bu saglyk merkezinde şeýle maksatly döwrebap enjamlaryň sany 19-a ýetdi. Ýeri gelende aýtsak, Kerki we Dänew etrap hassahanalarynda hem gemodializ enjamlarynyň 8-si bar.
Ilatyň saglygyny goramak saglygy goraýyş pudagynda döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlaryndan biridir. Şundan ugur alnyp, ýurdumyzda «Saglyk» Döwlet maksatnamasy üstünlikli durmuşa geçirilýär.
Gurbanguly Berdimuhamedow adyndaky Howandarlyga mätäç çagalara hemaýat bermek boýunça haýyr-sahawat gaznasy ýaş nesliň saglyk meselelerini çözmekde möhüm kömek edýär.
Gazna döredileni bäri geçen döwürde welaýatyň saglygy goraýyş edaralaryna tiz kömek ulaglary, anyklaýyş enjamlary we lukmançylyk enjamlary sowgat berildi. Şeýle hem elliden gowrak çagany operasiýa etmek üçin çykdajylara serişdeler bölünip berildi.
Bizlere şeýle ajap döwrany peşgeş beren Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, il-ýurt bähbitli, döwlet ähmiýetli, dünýä nusgalyk işleri hemişe rowaç bolsun!
Baratowa Gözel Begenjowna
Türkmenabat şäheriniň 1-nji saglyk öýüniň maşgala lukmany
