YLYM WE TEHNIKA

Alymlar hem geň galýarlar: Günde Ýerden 60 esse uly bolan deşik peýda boldy

Günde täç deşigi diýlip atlandyrylýan ullakan garaňky deşik peýda boldy. Bu çatryk, Ýer tarapa kosmiki şemal diýlip atlandyrylýan adatdan daşary çalt radiasiýanyň güýçli akymlaryny dargadýar.
2-nji dekabrda emele gelen deşigiň giňligi 24 sagatda 800 müň kilometre ýetdi, bu bolsa Ýeriň diametrinden 60 esse köpdür. Alymlaryň pikiriçe, Gün aýlawynyň bu döwründe bu boşlugyň ululygy görlüp-eşidilmedik derejede uludyr.

Ilkibaşda garaňky deşigiň emele gelmegi Ýer ýüzünde orta geomagnit tupanyny döredip, radio aragatnaşygynyň kesilmegine sebäp bolup biler diýip pikir edilýärdi. Ýöne, ýokary giňişliklerde üýtgeşik polýar ýagyşlaryny döredýän hem bolsa, kosmiki ýeliň tizligi güýçli bolmady.
Täç deşikler Günüň magnit meýdanlary üýtgände peýda bolýar, bu bolsa ýyldyz bölejiklerinden käbirleriniň kosmosa çykyp gitmegine sebäp bolýar. Olar gara tegmiller ýaly görünýär, sebäbi bu ýerler töweregindäki plazmadan sowuk we has dykyzdyr.

Alymlar, Günüň işjenliginiň 2023-nji ýylyň dowamynda artandygyny, ýyldyzymyzyň bolsa 11 ýyllyk aýlawynyň iň ýokary derejesine ýetip barýandygyny bellediler. Şeýle-de bolsa, täç deşikleri aýlawyň islendik wagtynda peýda bolup biler. Mundan başga-da, alymlar ekwatoryň golaýynda täze deşigiň tapylmagyna geň galýarlar, adatça olar ýyldyz polýuslarynda peýda bolýarlar.